بازی‌های کامپیوتری در مقام رسانه تبلیغاتی

تبلیغات در بازی‌های کامپیوتری  سال‌های زیادی است که مانند تبلیغات در فیلم‌ها جای خود را در سبد خدمات آژانس‌های تبلیغاتی خارجی باز کرده است. اما اگرچه صنعت بازی سازی در ایران در ابتدای مسیر خود قرار دارد و راه زیادی تا رسیدن به سطوح برتر تولید فاصله دارد اما آیا وقت آن نرسیده که تبلیغات در بازی‌های رایانه‌ای وارد شاخه‌هایی بجز تبلیغات ویدئویی پاپ آپ شود؟ آن هم زمانی که براساس آمار بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای، تعداد کاربران بازی‌های رایانه‌ای در سال ۱۳۹۷ به حدود ۲۸ میلیون نفر رسیده که این تعداد شامل کاربران بازی‌های موبایلی، PC و کنسولی می‌شود. همچنین این بنیاد پیش بینی می‌کند تا در سال ۱۴۰۱ تعداد گیمرهای ایرانی به ۴۱ میلیون نفر برسد. ( لینک خبر )

انواع مدل تبلیغات در بازی‌های کامپیوتری

تبلیغات در ویدئوگیم در دنیا تقریبا از زمانی که کنسول‌هایی ساخته و به بازار عرضه شدن که توانایی اجرای بازی‌هایی بیشتر از چند نقطه و خط را داشتند به وجود آمد. از اولین نمونه‌های تبلیغ در بازی‌های رایانه‌ای میتوان به درج تبلیغات در بنرهای اطراف زمین فوتبال در بازی فیفا اشاره کرد. اگرچه این بازی گرافیک و موتور خارق‌العاده‌ای نداشت اما بدعت‌گذار انجام تبلیغات داینامیک در بازی‌های رایانه‌ای شد.

تبلیغات داینامیک در بازی‌های رایانه‌ای

تبلیغات داینامیک در ویدئوگیم به معنی قراردادن پوستر یا بنر در دل بازی به وسیله کد نویسی است. به عنوان مثال تبلیغات در بیلبوردهای فضای شهری بازی‌های جهان باز یا بوردهای تبلیغاتی کنار زمین‌های ورزشی را می‌توان تبلیغات داینامیک نامید.

در حال حاضر گرافیک بازی فیفا به طرز باورنکردنی ارتقا یافته به نحوی که در بعضی مواقع تشخیص صحنه بازی از دنیای واقعی سخت می‌شود و همین امر موجب افزایش علاقه تبلیغاتچی‌ها به نمایش تبلیغات مشتریان خود در این بازی شده است.

مثال دیگر تبلیغات داینامیک در بازی‌های رایانه‌ای را می‌توان یه تبلیغ هوشمندانه باطری انرژایزر در بازی آلن ویک دانست. آلن ویک که در ژانر شوتر سوم شخص ترسناک و تنها برای کنسول ایکس باکس که از گیم پدهای ( دسته بازی کنسول ) بی‌سیم که به‌وسیله باطری قلمی روشن می‌شدند بهره می‌برد عرضه شد فرصت استثنایی برای تبلیغات باطری‌های پرقدرتی بود که در میان بازی تمام و باعث وقفه در بازی کردن گیمر نمی‌شد. این مورد به خوبی نشان می‌دهد که تبلیغات در بازی‌های کامپیوتری نیز همانند دیگر بخش‌های تبلیغاتی نیازمند تفکر و برنامه‌ریزی رسانه‌های تبلیغاتی است.

اما شاید جالب باشد که بدانید بازی‌های کامپیوتری بستر تبلیغات سیاسی هم شده‌اند. در سال ۲۰۰۸ مقامات کمپین انتخاباتی ریاست جمهوری باراک اوباما با همکاری آژانس تبلیغاتی Massive Incorporated اقدام به درج بنرهای تبلیغاتی باراک اوباما در ۱۸ ویدئوگیم با هدف ترغیب گیمرها به شرکت در رای‌گیری زودهنگام کردند. این اقدام کمپین اوباما با موجی از انتقادات روبرو شد. مخاطبان این نوع تبلیغات سیاسی را ناپسند و نابه‌هنگام خواندند. این تبلیغات به صورت تبلیغات داینامیک و در بیلبوردهای کنار جاده بازی‌های مسابقه‌ای و فضای تبلیغاتی استادیوم ویدئوگیم‌های ورزشی انجام شد. در نهایت شرکت Massive Incorporated به عنوان آژانس تخصصی تبلیغات در بازی‌های رایانه‌ای در سال ۲۰۱۰ با علام ورشکستگی تعطیل شد.

تبلیغات استاتیک در بازی‌های رایانه‌ای

اما در نقطه مقابل تبلیغات داینامیک، مدل استاتیک را در نیز حوزه تبلیغات در ویدئوگیم داریم. در مدل استاتیک محصول و یا کالا در روند بازی قرار گرفته و کاربر با آن Engagement دارد. به عنوان مثال Frank Ocean خواننده و ترانه‌سرای آمریکایی در تعامل با شرکت Rock Star، کمپانی مطرح بازی‌سازی موفق شد تا در آپدیت چهارم آنلاین بازی GTA که از بهترین ویدئوگیم‌های جهان باز محسوب می‌شود موزیک‌های جدید خود را از طریق یکی از شبکه‌های رادیویی بازی برای کاربران پخش کند. پس از این اتفاق آمار مخاطبان این خواننده به طرز چشمگیری افزایش پیدا کرد.

در مثال دیگری باز هم از بازی GTA، کاربران توانایی استفاده از تلفن همراه هوشمند کاراکتر بازی را به منظور برقراری تماس با کارکاترهای دیگر، ارسال پیام کوتاه، وب‌گردی و عکاسی را دارند. اگرچه در این بازی از برند تلفن همراه خاصی استفاده نشده اما چنانچه این تلفن همراه براساس محصولات برندهای تولید‌کننده تلفن همراه طراحی و در بازی استفاده میشد در زمره تبلیغات استاتیک قرار می‌گرفت.

Advergames مدل دیگری از پروموت کالا در بازی‌های رایانه‌ای است. در این مدل بازی براساس کالا و با هدف تبلیغ مستقیم آن طراحی و ساخته می‌شود. در این مدل داستان، کاراکترها، روند مرحله‌ها و چالش‌های بازی برپایه محصول بوده و بیشترین جلب توجه به برند را ممکن می‌کند. Pepsiman نمونه جالبی از طراحی Advergames است. در این بازی که برپایه کنسول Play Station 1 ساخته شده، نقش اول آن برعهده کاراکتری با بدن ورزیده و شمایلی که براساس لوگوی پپسی طراحی شده بود. این کارکاتر که به عنوان مرد پپسی شناخته می‌شد باید در شهر با سرعت می‌دوید و همچنان که سعی می‌کرد با موانع برخورد نداشته باشد باید بیشترین تعداد ممکن از قوطی‌های نوشابه پپسی را جمع‌آوری می‌‎کرد. این بازی به طور انحصاری تنها در ژاپن عرضه شد و اگرچه فروش خیره‌کننده‌ای نداشت اما سهم بازار پپسی در این کشور را به خوبی افزایش داد.

کودکان اصلی‌ترین مخاطب و کاربر محصولات کمپانی اسباب‌بازی سازی لگو هستند. والدین هم بدلیل نقش زیاد اسباب‌بازی‌های ساختنی همچون لگو در پرورش خلاقیت کودکان در سنین پایین، مدل‌های متفاوتی از اسباب‌بازی‌های لگو را برای فرزندان خود تهیه می‌کنند. البته لگو با چیزی که ما در کودکی تجربه کردیم تفاوت‌های زیادی پیدا کرده و امروزه انواع فیلم‌ها، کتاب‌ها و افسانه‌ها را می‌توان در فرمت مکعب‌های لگو دید. به عنوان مثال بتمن، دزدان دریایی کارائیب و هری پاتر از جمله مواردی هستند که به لگو تبدیل شدند. شاید برای همسالان ما این‌ها تنها پلاستیک‌های شکل یافته و رنگ شده‌ای باشند که شمایل کاراکترهای محبوب و معروف را دارند اما همین اسباب‌بازی‌های لگو در ذهن کودکان جان دارند. کودکان در ذهن خود به اسبا‌ب‌بازی‌هایشان جان می‌دهند. این کاراکترها با کودکان صحبت می‌کنند، حرکت می‌کنند و زنده‌اند.

نگرش متفاوت کمپانی لگو نسبت به تبلیغات در ویدئوگیم

کمپانی لگو که به خوبی به این موضوع آگاه بود اقدام به مذاکره با شرکت‌های بازی سازی برای تولید ویدئوگیم برمبنای دنیای لگو کرد. نتیجه این مذاکره خلقی دنیایی کاملا لگویی و سه بعدی همراه با کاراکترهای معروف دنیای لگو بود که می‌توانست رویای کودکان را به واقعیت تبدیل کند. دیگر کودکان نیاز نبود برای حرکت کردن کاراکتر لگوی مورد علاقه‌شان خیال‌پردازی کنند، تنها روشن کردن کنسول بازی کفایت می‌کرد. برای لحظاتی کاربردها و مزیت‌های تبلیغاتی این اقدام لگو را فراموش کنید و سوددهی بازی‌ها برای لگو را از این زاویه ببینید که امروزه چنانچه شرکتی قصد ساخت بازی لگویی داشته باشد مبلغ هنگفتی را باید به عنوان حق امتیاز به لگو بپردازد و این برای شرکتی که تا آستانه ورشکستی هم رفته به معنای کسب یک پیروزی بزرگ است.

تبلیغات در بازی‌های کامپیوتری ایرانی

حالا که با انواع مختلف تبلیغات در بازی‌های کامپیوتری آشنا شدید قطعا شما هم تعجب می‌کنید که چرا در ایران این موضوع صرفا به نمایش ویدئو به صورت پاپ آپ آن هم تنها در ویدئوگیم‌های موبایلی خلاصه شده است. اگرچه صنعت‌ بازی‌سازی ایران راه بسیاری دارد تا به استاندارد بین‌المللی برسد اما همین الان هم بازی‌های بسیاری خوب و با کیفیتی در بستر PC یا کنسول‌ها تولید می‌شود. یکی از دلایلی که این صنعت با سرعت کندی در حال پیشرفت است به نظر من عدم ورود سرمایه کافی به شرکت‌هی بازی سازی است. چنانچه تنها یک درصد از بودجه تبلیغاتی سالانه شرکت‌هایی که هزینه هنگفتی بابت خرید رسانه‌های تبلیغاتی نظیر بیلبورد و پخش تیزر از تلویزیون می‌کنند وارد صنعت بازی سازی شود شاهد تولید بازی‌هایی به مراتب با کیفیت‌تر خواهیم بود.

همانطور که پیش‌تر هم اشاره کردم تبلیغات ویدئوگیم در ایران تنها به تبلیغ ویدئویی پاپ آپ خلاصه می‌شود که در بررسی مزیت‌ها و معایب آن در این مطلب نمی‌گنجد و خود یک مطلب مجزا و کامل را طلب می‌کند.

به عنوان بخش پایانی این مطلب قصد دارم تا دو نمونه بازی‌ رایانه‌ای ایرانی که را که جای تبلیغات در آن‌ها بشدت خالیست را معرفی کنم.

مورد اول ویدئوگیم موبایلی “دنده دو: ترافیک” است. این بازی مسابقه‌ای اتومبیل‌رانی که به نسبت دیگر بازی‌های مشابه در بستر موبایل از کیفیت گرافیکی و فیزیکی بسیار بهتری برخوردا است در حال حاضر به بیش از ۱۰۰ هزار نصب فعال رسیده، به خوبی خودروهای ایرانی و خارجی موجود در ایران را به همراه خیابانها و بزرگ‌راه‌های شهری و بین شهری را شبیه‌سازی کرده است. همین شبیه‌سازی جالب و استفاده از المان‌های شهری ایرانی یکی از دلائل محبوبیت از بازی است. در این بازی هنگامی که در اتوبان مشغول رانندگی هستید به بیلبوردی مواجه می‌شوید که از ابتدای عرضه این ویدئوگیم به بازار تاکنون بنر تبلیغاتی را به خود ندیده و هنوز عبارت رزرو بیلبورد و یک آدرس ایمیل بر روی آن دیده می‌شود. این بیلبورد بشدت مناسب تبلیغات برندهای مرتبط با خودرو و یا محصولات تند مصرف تنقلاتی است.

مورد بعدی مربوط به بازی زولا است که یک بازی آنلاین و بر بستر PC محسوب می‌شود. این بازی که به عنوان شوتر اول شخص شناخته می‌شود برپایه موتور بازی معروف Counter Strike توسعه داده شده است. در این بازی بازیکنان در قالب دو تیم و در نقشه‌های گوناگون به هم مبارزه می‌کنند. یکی از نقشه‌های این بازی به نام تهران محیط ایرانی جالبی را نمایش می‌دهد. در این مپ، میدان فلسطین، یک پاساژ، چند فروشگاه که تابلوی ایرانی و محصولات ایرانی دارند، یک بانک و یک زیرگذر ایستگاه مترو به خوبی شبیه‌سازی شده‌اند. در زیرگذر مترو همانند واقعیت لایت‌باکس‌های تبلیغاتی بر روی دیوار نصب شده که در گذشته چند بنر تبلیغاتی با لوگوی کانون تبلیغاتی ایران نوین را نمایش می‌داد که کاملا مشخص بود این بنرها از اینترنت دانلود شده و صرفا برای خالی نبودن لایت‌باکس‌ها استفاده شده‌اند. اما در آپدیت جدید بنرهای تبلیغاتی جای خود را به تصاویری از بناهای تاریخی ایرانی داده‌اند. با توجه به حجم بالای مخاطبان این بازی و تبلیغات وسیعی که سازندگان برای جلب توجه گیمرها انجام داده‌اند اجاره این فضاهای تبلیغاتی می‌تواند فرصت خوبی برای نمایش بنرهای تبلیغاتی برندهای ایرانی باشد.

امیدوارم که کانون‌های تبلیغاتی بخصوص شرکت‌های دیجیتال مارکتینگ و همچنین برندها توجه بیشتری به پتانسیل‌های تبلیغات در بازی‌های کامپیوتری داشته باشند. این بازی‌ها رسانه و فرصت ویژه‌ای برای رساندن پیام تبلیغاتی به گوش مخاطبانی است که تعدادشان هم اصلا کم نیست.