طراحی مینیمال بسته‌بندی محصول اگرچه یکی از علائق شخصی من به شمار می‌رود اما به نظر می‌رسد حداقل در مارکت ایران ضرورتی بیشتر از یک آپشن یا سبک طراحی پیدا کرده است. ایده نگارش این مطلب زمانی به ذهنم رسید که خروجی طراحی بسته‌بندی محصول خیارشور یکی از کانون‌های تبلیغاتی منتشر شد. موردی که در این بسته‌بندی تعجب من را به همراه داشت استفاده از عکس خیارشور با کیفیت بسیار بالاتر از محصول بسته‌بندی شده بود در حالی که به علت شیشه‌ای بودن بسته‌بندی مخاطب امکان مشاهده و مقایسه محصول اصلی و عکس آن را قبل از خرید دارد. در این صورت آیا استفاده از لیبل حاوی عکس ( نه الزاما عکس واقعی محصول ) و توضیحات زیاد روی آن ضروری و عقلانی است؟
طراحی مینیمال چیست؟
اگرچه طراحی مینیمال چند سالیست که به لیست ترندهای طراحی گرافیک اضافه شده اما به نسبت مدل و سبک‌های دیگر نوعی طراحی گرافیک جدید به حساب می‌آید. اگر شما هم جمله Less is more را شنیده باشید قطعا می‌توانید تفاوت طراحی مینیمال با دیگر انواع طراحی را حدس بزنید. البته این کم بودن به معنای حذف عناصر اصلی یک طراحی نیست. به طور کل در طراحی مینیمال از استفاده از کلمات و جملات زیاد در طرح، استفاده از رنگ‌بندی‌های چندگانه، لیبل‌های بزرگ، لوگوی پیچیده و … چشم‌پوشی شده و اطلاعات ضروری با استفاده از کمترین کلمات و طرح‌ها به مخاطب منتقل می‌شود. البته باید دقت داشته باشید که طراحی مینیمال به هیچ عنوان از جذابیت بصری جدا نیست و گاهی همان سادگیست که زیبایی را به دنبال دارد. دیوید میسکین، مدیر مارکتینگ وِتِرن در رابطه با طراحی مینیمال اینطور می‌گوید: فکر می‌کنم همه با جمله “کمتر بیشتره” آشنا هستند. این اهمیت خیلی زیادی دارد که بدانید و درک کنید که این سبک از طراحی درباره کم بودن المان‌ها یا خالی بودن از آن نیست بلکه درباره تاثیر شدید آن است. مثال محصول خیارشور که در ابتدای این مطلب به آن اشاره شد را به یاد دارید؟ تصویر زیر نمونه طراحی مینیمال لیبل محصول تقریبا مشابه آن ( زیتون ) است. زمانی که به واسطه استفاده از ظرف شیشه‌ای شفاف محصول قابل مشاهده است استفاده از تصویر آن بر روی لیبل منطقی است؟
در مورد طراحی هویت بصری به صورت مینیمال نیز طراحی لوگو به صورت ساده با کمترین پیچیدگی و خطوط ممکن انجام شده و از طرح‌های شلوغ اجتناب می‌شود. به عنوان مثال به لوگوی زیر توجه کنید. همانطور که اسم این برند به کوه و قله اشاره دارد طراحی لوگو بدون پیچیدگی با کمترین انحنا و خطوط ممکن کاملا در راستای نام برند طراحی شده و معنای آن را به خوبی منتقل می‌کند.
طراحی بسته‌بندی محصولات به صورت مینیمال
در حالی که کارخانجات تولیدی و شرکت‌های تبلیغاتی سعی می‌کنند با طراحی متفاوت و شلوغ بسته‌بندی محصولات گوی سبقت را در شلف فروشگاه‌ها از رقبای خود بدزدند این محصولات با طرح بسته‌بندی مینیمال هستند که سر از سبد خرید مشتریان درمی‌آورند. در واقع طراحی مینیمال به دیده شدن بیشتر محصول در بین خیل عظیم رقبای آن کمک می‌کند. البته تصمیم‌گیری در رابطه با نوع طراحی بسته‌بندی محصول به سیاست‌های شرکت و استراتژی آن ربط مستقیمی دارد اما چنانچه محصول در عین کیفیت و قیمت مناسب بازی را به رقیبان خود باخته شاید باید در طراحی بسته‌بندی آن تجدید نظر کرد.
صفحه را کمی به بالا اسکرول کنید و به عکس ابتدای مطلب که طراحی مینیمال قوطی‌های کوکاکولا است دوباره نگاه کنید. در این بسته‌بندی عملا هیچ اسمی از کوکاکولا برده نشده. این استراتژی برای کوکاکولا که پترن و رنگ آن خود تبدیل به نشانه‌ای تصویری و هویت بصری برای این برند شده شاید درست و صحیح باشد اما چنانچه شما برندی نوپا در بازار هستید و تمایل به استفاده از طراحی مینیمال در بسته‌بندی محصول خود دارید حتما از نام و لوگوی برند و یا طرحی خلاقانه در ان استفاده کنید. تصویر زیر مثال دیگری از این سبک از طراحی برای یک برند نوشیدنی است. همانطور که مشاهده می‌کنید در این مورد علاوه بر اسم برند ( در سمت دیگر محصول ) و موارد ضروری نظیر طعم هر کدام از محصولات از استفاده از موارد دیگر خودداری شده است.
مزایای استفاده از طراحی مینیمال در بسته‌بندی محصول
- افزایش جلب توجه مخاطبان: شاید باورش کمی ساخت باشد اما همانطور که بالاتر هم به این مورد اشاره شد طراحی مینیمال بسته‌بندی محصولات توانایی چشم ربایی بیشتری نسبت به انواع مدل‌های سنتی طراحی بسته بندی دارد. اگر قصد ایجاد تمایز و برتری محصول خود را در شلف فروشگاه‌ها به نسبت محصولات شرکت و کارخانجات دیگر دارید از طراحی مینیمال بسته‌بندی آن غافل نشوید.
- کاهش مواد مصرفی ( لیبل ): به طور کلی طراحی بسته‌بندی به صورت مینیمال با توجه به مدل ساده‌ای که دارد منجر به کاهش ابعاد لیبل محصولات شده. این امر به کاهش هزینه چاپ و قیمت تمام شده محصول و یا افزایش حاشیه سود آن منجر می‌شود.
- کاهش هزینه حمل و نقل: جعبه تلفن‌های همراه ۱۵ سال پیش را به یاد دارید؟ علاوه بر سایز بزرگی که داشتند مملو از تصاویر و جملات و جزئیات بودند. اما امروزه جعبه‌های تلفن همراه علاوه بر سادگی طرح و دیزاین آن تنها چند میلیمتر از ابعاد خود تلفن همراه بزرگتر هستند. همچنین وزن جعبه‌های امروزی به نسبت گذشته کاهش بسیار زیادی داشته است. کاهش وزن جعبه محصولات به علت طراحی مینیمال آن باعث شده که هزینه‌های ارسال کالا به طرز چشمگیری کاهش پیدا کند. این مورد هم همچون کاهش مواد مصرفی می‌تواند منجر به کاهش بهای تمام شده محصول و در نتیجه کاهش قیمت مصرف کننده آن و یا عرضه با قیمت قبل و افزایش حاشیه سود شرکت تولیدکننده آن شود.
- کمک به حفظ محیط زیست: با کاهش ابعاد بسته‌بندی محصولات به واسطه استفاده از سیاست طراحی مینیمال، مواد مصرفی به منظور تهیه آن نیز کاهش پیدا کرده که این به معنی استفاده کمتر از موادی نظیر پلاستیک و … و کمک به حفظ محیط زیست است.
- انتقال حس اطمینان به مخاطبان: چند درصد از محصولات بخصوص محصولات تند مصرف (FMCG) دقیقا برابر با تصویر روی بسته‌بندی است؟ در زمانی که طرح بسته‌بندی سعی در فریب مشتریان دارد استفاده از طراحی مینیمال حس اعتماد کارخانه به کیفیت محصول و اطمینان خاطر را در مخاطب برمی‌انگیزد.
- ساده‌سازی فرآیند انتخاب و خرید: اصلی‌ترین ویژگی در طراحی مینیمال پرهیز شلوغ و پیچیده کردن طرح به وسیله المان‌های گرافیکی است. ساده نگه داشتن طرح بسته‌بندی محصول علاوه بر ایجاد تمایز میان محصول شما و رقبا باعث انتقال اصلی‌ترین پیام‌ها نظیر نوع و ویژگی اصلی محصول و شرکت تولیدکننده آن به مخاطبان در کمترین زمان ممکن می‌شود. همچنین مصرف‌کنندگان محصول شما توانایی به سادگی پیدا کردن محصول را در میان خیلی عظیم محصولات چیده شده در سلف فروشگاه را به دست خواهند آورد. به عنوان مثال به طراحی بسته‌بندی محصول رب گوجه کارخانجات ایران توجه کنید. همگی به شکل غیرقابل باوری شبیه هم هستند و مشتری برای پیدا کردن محصول کارخانه مدنظر خود به زحمت می‌افتد.
اجزای اصلی طراحی مینیمال
- استفاده محدود از رنگ‌ها: استفاده محدود از رنگ یکی از اصلی‌ترین اجزای یک طراحی مینیمال است. در این سبک از طراحی حداکثر باید از دو رنگ استفاده کرد و بهتر است که یکی از این دو رنگ، رنگ خنثی باشد. همچنین رنگ اصلی باید نشانه‌ای از برند یا پیام آن را به مخاطب منتقل کند. به عنوان مثال در تصویر اصلی این مطلب کوکاکولا از رنگ قرمز خود به عنوان رنگ اصلی استفاده کرده و شیپ سفید اضافه شده به عنوان رنگ ثانویه باعث شده در اولین نگاه و بدون استفاده از عنوان و لوگوی کوکاکولا روی محصول مخاطب کارخانه تولیدکننده را بشناسد. البته چنانچه شرکت تولیدکننده محصول نوپا باشد امکان شناسایی آن تنها به وسیله عناصر بصری وجود ندارد.
- فونت و نوشتار: به طور کلی هرچه فونت ساده‌تر و خطوط آن شکسته‌تر باشد طرح مینیمال‌تر است. اگر بکگراند بسته‌بندی محصول شما تک رنگ باشد و روی آن تنها یک کلمه درج شده باشد اما فونت آن را نستعلیق تعیین کرده باشید عملا طرح شما مینیمال نیست. به زبان ساده باید از استفاده از نوشتار و فونتی که انحنای نرم دارد پرهیز شود. البته باید دقت داشت که نوشتار خوانایی خود را حفظ کند. همچنین از درج اطلاعات نوشتاری زیاد بر روی طرح خودداری کرده و تنها به انتقال اطلاعات الزامی به مخاطبان خود بسنده کنید.
نمونه‌ای از طراحی مینیمال بسته‌بندی در مارکت ایرانی
تعداد محدودی از محصولات در مارکت و بازار ایران از طراحی مینیمال در بسته‌بندی خود استفاده می‌کنند. برای مثال به صنعت لبنیات و محصول شیر توجه کنید. اکثر شرکت و کارخانجات تولید لبنیات در بسته‌بندی محصول خود از المان‌های تکراری نظیر طرح روی پوست گاو استفاده می‌کنند. دقیقا در زمانی که اکثر طرح‌ها مشابه هم شده و مخاطب باید لحظاتی را در مقابل یخچال فروشگاه‌ها به جستجوی برند مدنظر خود صرف کند، برند ماهشام با طراحی مینیمال لیبل بسته‌بندی محصول شیر تازه و سپس دیگر محصولات لبنی خود توجه‌ها را به این محصول جلب می‌کند. فکر می‌کنید پیدا کردن یک بطری شیر ماهشام از بین دیگر برندهای موجود در یخچال یک سوپر مارکت نیاز به صرف چه میزان از زمان مشتریان دارد؟
اگر کتاب چکش بصری نوشته لورا ریس را مطالعه کرده باشید در فصل شش آن به طور کامل به تاثیر بسته‌بندی محصول در جایگاه‌سازی محصول به تفصیل توضیح داده است. نویسنده این کتاب در ۱۳ فصل اصول طراحی بصری و برندینگ برپایه تصویر بصری محصول را توضیح داده و همانطور که اشاره شد در فصل شش آن درباره اهمیت تمایز طراحی بسته‌بندی محصول در برابر رقیبان اینگونه نوشته است: ” بسته‌بندی، به عنوان بخشی از فرآیند برندسازی، در بسیاری از مواقع مورد بی توجهی قرار می‌گیرد. درست است که خود بسته‌بندی هم زیر بار متن‌های سنگین توصیف ویژگی‌های محصول قرار دارد، اما بسته‌بندی واقعی ( شکل و شمایل و ترکیباتش ) عنصر تصویری مهمی باشد.” در صفحه ۸۱ این کتاب باز هم در باب اهمیت طراحی بسته‌بندی گفته شده: “اگر نمی‌توانید خود محصول را تغییر دهید، بسته‌بندی‌اش را که می‌توانید!”
شاید وقت آن رسیده و برندهای ایرانی با استفاده از استراتژی و سبک‌های جدید در طراحی اقدام به اصلاح طرح بسته‌بندی‌های خود نمایند. باید توجه داشت که علاوه بسته‌بندی محصول قبل از قیمت و کیفیت آن با مخاطبان ارتباط برقرار می‌کند پس نباید از اهمیت بسیار بالای آن چشم‌پوشی کرد.
همچنین برای مطالعه بیشتر در این رابطه می‌توانید از طریق این لینک اقدام نمائید
